Ορεινό χωριό της Ν Πίνδου (1.150 μ.), σε απόσταση 58 χλμ. από την Καλαμπάκα. Η Κρανιά με τους τρεις οικισμούς της, τα Δολιανά, τα Κονάκια και το Κουκουφλί, όπως τα περισσότερα χωριά της περιοχής, ερημώνει το χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι ο πληθυσμός ξεπερνά τις 3.000. Κατά το παρελθόν υπήρξε σπουδαίο κέντρο παραγωγής και εμπορίας μάλλινων υφασμάτων, τα οποία έμειναν ονομαστά ως «σκουτιά κρανιώτικα». Η υφαντική παράδοση μένει ζωντανή ακόμη και σήμερα. Την κύρια όμως πηγή εισοδημάτων των κατοίκων αποτελούν ο πεστροφογεννητικός σταθμός, όπου παράγονται 100.000 γόνοι πέστροφας ετησίως και τα έσοδα του κοινοτικού ξενώνα, δυναμικότητας 20 κλινών. Στο Κουκουφλί, 6 χλμ. από το χωριό, υπάρχει δασικός σταθμός, όπου ασκούνται οι 36 μαθητές που φοιτούν στο κέντρο Εκπαίδευσης Καλαμπάκας.
Στην κοινότητα Κρανιάς υπάγεται ο οικισμός Δολιανά. Βρίσκεται 2,5 χλμ. Β, σε υψόμετρο 1.140 μ. και υπήρξε κοινότητα μέχρι το 1968. Ο πληθυσμός του σήμερα δεν ξεπερνά τα 30 άτομα. Το Δημόσιο δάσος ελάτης και οξιάς, έκτασης 30.000 στρ. και οι κορυφές Τριγγία (2.204 μ.), Μούτζα (2.100 μ.) και Κάλτσα (2.000 μ.) συντελούν στη μαγεία ενός τοπίου αλπικού.
Ο Κρανιώτικος, παραπόταμος του Ασπροποτάμου, χωρίζει στα δύο το χωριό, αποτελώντας παράλληλα, μοναδικό βιότοπο της πέστροφας.
Από την κορυφή Γκιώναλη, κοντά στα Δολιανά, διακρίνεται ο νομός Λαρίσης, ενώ η θέση «Ορθή Πέτρα», με θέα στα ποτάμια, προσφέρεται για φωτογράφηση.
Η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου ή Αγ. Ζώνης, ιδρύθηκε στα τέλη του 18ου αι. και καταστράφηκε το
1943 από τους Γερμανούς. Σώθηκε μόνον ο ναός του Τιμίου Σταυρού, 1.500 περίπου μ. έξω από το χωριό στο δρόμο που οδηγεί στα Δολιανά. Αποτελεί μνημείο σπάνιας αρχιτεκτονικής αξίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την πολυπλοκότητα του κεντρικού τρούλου. Η αρχική κατασκευή του ναού χρονολογείται στα 1770, ενώ η λαϊκής τεχνοτροπίας διακόσμησή του στα 1792.
1943 από τους Γερμανούς. Σώθηκε μόνον ο ναός του Τιμίου Σταυρού, 1.500 περίπου μ. έξω από το χωριό στο δρόμο που οδηγεί στα Δολιανά. Αποτελεί μνημείο σπάνιας αρχιτεκτονικής αξίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την πολυπλοκότητα του κεντρικού τρούλου. Η αρχική κατασκευή του ναού χρονολογείται στα 1770, ενώ η λαϊκής τεχνοτροπίας διακόσμησή του στα 1792.
Επισκευάστηκε μεταξύ 1840 - 1848 και γνώρισε δεύτερη επισκευή το 1900. Το 1943 υπέστη καταστροφές από τους Γερμανούς κατακτητές, ενώ τα τελευταία χρόνια έγιναν εργασίες στερέωσης από την αρχαιολογική υπηρεσία, με την υλική βοήθεια των κατοίκων της περιοχής.
Ο ναός της Αγ. Παρασκευής εγκαινιάσθηκε το 1865. Στον περίβολό του βρίσκεται η προτομή του Αγ. Κοσμά του Αιτωλού, ο οποίος πέρασε από το χωριό. Πανηγυρίζει μεγαλοπρεπώς στις 26 Ιουλίου, με παραδοσιακό γλέντι και χορούς από τους κατοίκους της Κρανιάς και των γύρω περιοχών.
Στις 15 Αυγούστου γίνεται το κορυφαίο πανηγύρι στην εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, με μεγάλη προσέλευση κόσμου, αλλά και τοπικών αρχών. Τελείται Θ. Λειτουργία με αρτοκλασία και ακολουθεί λαϊκό γλέντι. Αν τέλος τύχει κανείς να εκδράμει προς το παρθένο περιβάλλον της περιοχής, θα άξιζε να επισκεφθεί τα πέτρινα θολωτά γεφύρια στο Μύλο του Γκίκα και στο βακούφικο Μύλο.
Δοκιμάστε κεμπάπ και ψητό αρνάκι στις ψησταριές.
Αγοράστε τυρί φέτα και μέλι απο τους παραγωγούς
Επισκεφτείτε το ναό του Τιμίου Σταυρού, την κορυφή Χέλι και την εκκλησία της Αγ. Παρασκευής. Το μοναδικό λαογραφικό μουσείο της περιοχής που λειτουργεί από το 2001 και διαθέτει σημαντικά εκθέματα
Επιδοθείτε σε Ορειβασία στην Τριγγία και τη Γκιώναλη - Ιππασία στο δημόσιο δάσος - Κολύμπι (Ιούλιο & Άυγουστο) στο Κρανιώτικο ρέμα.
Μη χάσετε το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου.
Λαογραφικό Μουσείο: Το έτος 2001 λειτούργησε για πρώτη φορά στην Κρανιά λαογραφικό μουσείο. Δημιουργός του ήταν ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού. Η στέγασή του γίνεται στο σχολείο του χωριού που ανακαινίστηκε για αυτο το λόγο. Το μουσείο διαθέτει πλήθος εκθεμάτων όπως παραδοσιακά υφαντά, αργαλειό, νυφικό κρεβάτι & σαρμανίτσα, κουζινικά καθώς και μεγάλο φωτογραφικό αρχείο. Επισκευθείτε το για να θαυμάσετε τα πλούσια εκθέματα του
Βιβλία: Μούλτι χερετιμάτι ντι λα Κόρνου - Μικρό χρονικό της Κρανιάς Ασπροποτάμου, Μαρούλα Κλιάφα, Εκδόσεις γένεσις, Τρίκαλα, (2003).
Μοναστήρι Τιμίου Σταυρού Δολαινών - Κρανιάς Ασπροποτάμου, Δ.Γ.Καλούσιος, Εκδόσεις γένεσις, Τρίκαλα, (2000).
Η Μονή Δολιανών ή Κρανιάς στην Πίνδο - Π.Μ.Μυλωνάς Τρικαλινά, 2 (1982)
(πηγή: τουριστικός οδηγός του ΚΕΝ.Α.ΚΑ.Π)
